Dut Fidanı Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Dut fidanı dikmek için bazı yerler uygun değildir. İlaçlama yapılan tarım ürünlerinin yanları, tozlu yol kenarları, zehirli gaz çıkaran fabrikaların çevreleri, yüzlek ve zayıf topraklar, sulama imkânı olmayan yerler dut fidanı dikimi için uygun değildir. Dut bahçeleri üç şekilde tesis edilir:

İpekböcekçiliği yönünden en uygun olanı, yalnızca dut çeşitlerinin yetiştiği kapama dut bahçeleridir. Çünkü yaprak hasadı ve bakım işleri daha kolay yapılır. Karışık bahçe ve sınır ağaçları olarak oluşturulan dutların ise arazinin ekonomik kullanımını sağlama gibi avantajları vardır.

Yaprak elde etmek için dikilen dut ağaçları serbest olarak büyütülmez. Her yıl ilkbahar ipekböceği besleme döneminde "kafalama" şeklinde kesilirler. Bu nedenle, bu dutlar büyük taç yapısına sahip olmazlar. Bu yüzden, dut tesis edilirken fidanların sık olması gerekmektedir. Böylece, yaprak verimi etkileyecek olan ağaç sayısı da artmış olur. Kapama dut bahçesi tesisinde fidanlar, sıralar arası 2-3 metre, sıralar üzeri 1.5-2 metre olacak şekilde dikilir. Toprak işlemi traktörle yapılacaksa, fidanlar arasındaki mesafe 3-4 metre olmalıdır. Başka tarım ürünleriyle karışık dut tesis edilirken, fidanlar arasındaki aralık 10-15 metre olarak verilmelidir. Sınır ağacı olarak dikimlerde ise 2-3 metre arayla sıra halinde dikimler uygun olur.

Dut fidanı dikimi sonbaharda yaprak dökümünden sonra başlar ve ilkbaharda gözlerin uyanmasına kadar geçen zaman içinde yapılabilir. Dut fidanları tesis edilecek dut bahçesinde, önce sıralar arası ve sıralar üzeri mesafeye fidan edilecek yerler işaretlenir. Düzgün bir şekilde dikim yapabilmek için dikim tahtaları kullanın. İşaretlenen yerlerde, 40-50 cm genişlik ve derinlikte çukur açılır. Dikilecek fidanların kökleri üzerinde bulunan yaralı, bereli ve ezik kısımlar kesilir ve "kök tuvaleti" yapılır. Sonra fidanın kökleri boğaz kısmına kadar çukura yerleştirilir. Gübreli toprakla doldurularak, dut fidanlarının etrafına bir çanak yapılır. Sonra da can suyu verilir.

Kaliteli ve bol yaprak elde etmek için dut bahçesinin düzenli bakımı yapılmalıdır. Dut fidanı tesis edildikleri ilk yıllarda gelişmeyi sağlamak için sık sık sulanmalıdır. Yetişkin dut fidanlarında da yaprak verimi sulama ile doğrudan ilgilidir, bu yüzden fidanların sulanması ihmal edilmemelidir. Yaz aylarında duruma göre iki üç kez fidanların sulanması gerekebilir. Dut fidanlarında toprak işlemesi, ilkbahar, yaz ve sonbaharda olmak üzere yılda üç kez yapılır. İlkbaharda toprak işlemesi filizlenmeden önce, yazın yaprak hasadı ve budamadan sonra, sonbaharda ise yaprak dökümünü izleyen günlerde yapılır. Dut fidanlarında gübreleme de gereklidir. Sonbaharda dekara bir- bir buçuk ton çiftlik gübresi verilmelidir. Çiftlik gübresi toprağın yapısını düzeltir. Kimyasal gübreler ise toprağın ihtiyacına göre verilir.

Türkiye'nin meyve ağacı yetiştirilen pek çok yerinde dut ağacı rahatlıkla yetiştirilebilir. Dut ağaçları daha çok sıcak ve ılıman, bol güneşli bölgeleri sever. Dut fidanı, ılıman iklimden subtropik iklime değişen farklı ekolojik şartlarda daha iyi gelişir. Optimum sıcaklık isteği 24-28 derece arasındadır. Diğer birçok bitkide olduğu gibi hava sıcaklığı 5-36 derece arasında gelişimleri düzenli şekilde devam eder. Yağışı az olan yerlerde sınırlı gelişim gösterir. Ancak fazla sulama yapraklarda protein ve karbonhidrat içeriğini düşürür. Dut ağaçlarının ihtiyaç duyduğu su miktarı, ağaçların bulunduğu bahçenin toprak yapısına göre değişir. Verimli topraklarda 10 gün aralıklarla, killi topraklarda ise 15 gün aralıkla sulama yapılır.